Zgodnie z testamentem Erazma Jerzmanowskiego, nagroda nazywana niegdyś polskim Noblem pozwala wyróżniać osoby, które przez swe prace literackie, naukowe lub humanitarne dokonywane z pożytkiem dla ojczystego kraju, potrafiły zająć wybitne stanowisko w społeczeństwie polskim.
Po raz pierwszy przyznana została przez Akademię Umiejętności w roku 1915, a otrzymał ją wówczas metropolita krakowski, ks. kard. Adam Stefan Sapieha. Kolejnym laureatem był Henryk Sienkiewicz, w pierwszym okresie przyznawania przyznano ją także m.in. Ignacemu Janowi Paderewskiemu. Do 1928 roku wręczano ją corocznie, potem ze względu na wielki kryzys jedynie sporadycznie, w latach 1931, 1935 i 1938.
Nagroda odnowiona została w roku 2009, w setną rocznicę śmierci, Erazma Jerzmanowskiego. Pierwszą jej laureatką po wznowieniu została Janina Ochojska-Okońska. W kolejnych latach uhonorowani nią zostali: Jerzy Nowosielski, prof. Maciej Grabski, prof. Adam Bielański, prof. Andrzej Zoll, Jerzy Owsiak, prof. Jerzy Limon, ks. Adam Boniecki, prof. Krzysztof Penderecki, Anna Dymna, dr Adolf Juzwenko oraz s. Małgorzata Chmielewska.
Gala wręczenia nagrody odbyła się dzisiaj, a uroczystość zgodnie ze zwyczajem miała miejsce w sali senatorskiej Zamku Królewskiego na Wawelu.